Sầu riêng Việt đang chịu cạnh tranh gay gắt tại Trung Quốc

Theo số liệu của Cơ quan Hải quan Trung Quốc, nhập khẩu sầu riêng của nước này trong quý I/2025 đạt 39.459 tấn, với kim ngạch 208 triệu USD, giảm mạnh 46,5% về lượng và 48,1% về kim ngạch so với cùng kỳ năm trước.

Với kịch bản thuận lợi, dự kiến kim ngạch xuất khẩu sầu riêng cả năm 2025 ước tính đạt khoảng 2-2,5 tỷ USD. Ảnh: Huyền My

Ngoài nhu cầu giảm, xuất khẩu sầu riêng của cả Thái Lan và Việt Nam sang Trung Quốc đều bị ảnh hưởng bởi lệnh kiểm tra chất lượng từ phía Trung Quốc.

Mặc dù vậy, từ số liệu xuất khẩu 4 tháng đầu năm 2025, có thể thấy ngành sầu riêng Việt Nam đang chịu tác động nặng nề hơn nhiều so với đối thủ cạnh tranh chính là Thái Lan.

Về nguồn cung, Thái Lan giữ vị trí dẫn đầu về xuất khẩu sầu riêng vào Trung Quốc với khối lượng đạt 26.157 tấn, kim ngạch 145,5 triệu USD, giảm nhẹ 4,1% về lượng và 14,5% về kim ngạch so với cùng kỳ. Tuy nhiên, thị phần của Thái Lan trong tổng kim ngạch nhập khẩu sầu riêng của Trung Quốc lại tăng mạnh từ 42,4% lên 69,9%.

Việt Nam vẫn là thị trường cung cấp lớn thứ hai, nhưng có sự sụt giảm nghiêm trọng tới 71,3% về lượng và 74% về kim ngạch, chỉ đạt 12.924 tấn, kim ngạch 58,7 triệu USD. Kết quả này khiến cho thị phần sầu riêng của Việt Nam tại Trung Quốc giảm từ 42,1% xuống còn 28,2%. Ngoài hai thị trường kể trên, nguồn cung từ Malaysia (chiếm 1,6%) và Philippines(dưới 1%) vẫn chiếm tỷ trọng chưa đáng kể tại thị trường Trung Quốc.

Bên cạnh đó, sầu riêng Việt Nam còn chịu sức ép từ sự gia tăng của sản xuất sầu riêng nội địa Trung Quốc. Theo đó, Trung Quốc quy hoạch vùng trồng sầu riêng ở đảo Hải Nam do điều kiện khí hậu ở đây phù hợp trồng sản phẩm này. Theo thông tin trên báo điện tử Trung Quốc, diện tích cây sầu riêng cho thu hoạch năm 2024 khoảng 270 ha, cho sản lượng từ 150 - 200 tấn.

2 kịch bản cho xuất khẩu sầu riêng cho năm 2025

Theo nhận định của các chuyên gia, mặc dù người tiêu dùng Trung Quốc đang cắt giảm chi tiêu, nhưng trào lưu tiêu thụ sầu riêng vẫn tiếp tục duy trì. Ở các thành phố của quốc gia tỷ dân này, sầu riêng đã trở thành lựa chọn "thời thượng" cho những người tiêu dùng trẻ tuổi.

Ngành dịch vụ ăn uống phản ứng bằng các chương trình khuyến mại "sầu riêng cộng mọi thứ có thể" như: đồ uống chủ đề sầu riêng, món tráng miệng, lẩu sầu riêng, buffet… Dù vậy, mới khoảng 1% người dân của quốc gia này tiếp cận được trái sầu riêng. Điều này cho thấy tiềm năng xuất khẩu sầu sang Trung Quốc còn rất lớn.

Nhận định về kim ngạch xuất khẩu sầu riêng trong năm 2025, theo đại diện Cục Chất lượng, chế biến và phát triển thị trường (Bộ Nông nghiệp và Môi trường), với kịch bản thứ nhất, nhu cầu của thị trường Trung Quốc trong 3 quý cuối năm 2025 có diễn biến nhu cầu tương đương diễn biến 3 quý cuối năm 2024, trong bối cảnh thị trường xuất khẩu khác không có khả năng tăng đột biến, Việt Nam không có giải pháp hữu hiệu nâng cao sức cạnh tranh so với sản phẩm từ Thái Lan, dự kiến kim ngạch xuất khẩu sầu riêng cả năm 2025 ước tính đạt xấp xỉ 1,5 tỷ USD, bằng 1/2 so với cả năm 2024.

Ở kịch bản thứ hai, nhu cầu của thị trường Trung Quốc trong 3 quý cuối năm 2025 có diễn biến tăng trưởng nhu cầu tương đương xu hướng 3 quý cuối năm 2024, Việt Nam có giải pháp hữu hiệu để nâng cao sức cạnh tranh sản phẩm sầu riêng tương đương với Thái Lan. Với kịch bản này dự kiến kim ngạch xuất khẩu sầu riêng cả năm 2025 ước tính đạt khoảng 2-2,5 tỷ USD.

Ông Mai Xuân Thìn - Tổng giám đốc Công ty TNHH Sản xuất Thương mại Dịch vụ Rồng Đỏ - cho hay, trong phân khúc thị trường, sầu riêng hiện chủ yếu hướng tới nhóm trung và cao cấp, khi mức giá bán lẻ tại Trung Quốc vẫn còn khá cao so với thu nhập bình quân. Đa phần người dân Trung Quốc vẫn chưa có cơ hội thưởng thức loại trái cây này, do đó dư địa mở rộng vẫn rất lớn. Với tổng diện tích khoảng 180.000ha, ngành sầu riêng Việt Nam vẫn còn nhiều dư địa để nâng cấp sản xuất và mở rộng vùng trồng đạt chuẩn.

"Về sản phẩm, doanh nghiệp Việt Nam hiện vẫn tập trung vào xuất khẩu sầu riêng tươi - đúng với thị hiếu phổ biến trên thế giới. Thực phẩm chế biến có giá trị cao nhưng chỉ phù hợp với nhóm khách hàng nhất định, chưa chắc tạo được nhu cầu phổ thông như trái tươi", ông Mai Xuân Thìn nói.

Chia sẻ về vấn đề năng lực cạnh tranh của thương hiệu sầu riêng Việt Nam trên thị trường quốc tế, bà Ngô Tường Vy - Giám đốc Công ty Cổ phần Tập đoàn Xuất nhập khẩu trái cây Chánh Thu - khẳng định, Việt Nam có nhiều lợi thế so với Thái Lan về điều kiện tự nhiên cũng như kỹ thuật sản xuất, thu hoạch, xử lý của nông dân và công nhân. Tuy nhiên, để phát huy lợi thế này cần có sự quản lý đồng bộ hơn từ các cấp chính quyền và doanh nghiệp.

“Ngành hàng sầu riêng cần xây dựng thương hiệu quốc gia để người tiêu dùng Trung Quốc biết đến sản phẩm sầu riêng Việt Nam nhiều hơn. Cùng với đó, việc hợp tác liên ngành để nghiên cứu và phát triển các sản phẩm bảo quản sầu riêng nhằm đáp ứng nhu cầu xuất khẩu của Việt Nam cũng là yếu tố quan trọng cần được quan tâm trong thời gian tới”, bà Ngô Tường Vy cho hay.